در این چند سطر بر آن هستیم تا برات را به عنوان یک سند تجاری خاص که در عرصه‌ی معاملات تجاری کاربرد زیادی دارد، بررسی کنیم. ابتدا به کلیات برات می‌پردازیم.

از اسفند ماه ۹۶ به بعد، تجار ایرانی با مسائل جدیدی در عرصه تجارت بین المللی آشنا شدند که از مهمترین آنها واژه برات، برات بدون تعهد یا برات صوری بود. در این مقاله در خصوص این موارد توضیحات کافی و قابل درک داده شده و در ابتدا پیشینه ای از کلمه برات توضیح داده شده است.

بَرات به طور کلی برات عبارت است از سندی که طبق آن شخص الف از شخص ب تقاضا دارد که وجه مقرر را در تاریخ مقرر به شخص ج یا هر کسی که شخص ج، وجه را به او حواله کرد، پرداخت کند. طبق این تعریف شخص الف برات‌دهنده، شخص ب برات‌گیر و شخص ج دارنده‌ی برات هستند.

عقیده‌ی کلی بر این است که برات مبتنی بر نوعی حواله است. که بر اساس آن شخص الف که برات را صادر کرده است محیل (حواله دهنده)، شخص ب محاله‌علیه (کسی که حواله برای او داده شده است) و شخص ج محتال (طلبکار) هستند. ممکن است شخص ج به عنوان دارنده‌ی برات و طلبکار وجه، سند برات را به دیگری واگذار کند. و آن دیگری به شخص دیگر و به همین ترتیب سند برات چند دست منتقل شود که در این حالت آن فردی که سند در نهایت در دست اوست دارنده‌ی نهایی و کلیه‌ی اشخاص ماقبل او به جز شخص الف و شخص ب، ظهرنویس هستند؛ یعنی اشخاصی که پشت سند را امضا کرده‌اند تا دست به دست منتقل شود.

ﺑﺮﺍﺕ Draft  سند ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ

 ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻃﻠﺒﻜﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺷــﺨﺺ ﺑﺪﻫﻜﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺷــﺨﺺ ﺑﺪﻫﻜﺎﺭ ﺩﺭﺻــﻮﺭﺕ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺁﻥ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﻭﺟﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎﺭ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ.

ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻯ ﻗﺎﺑﻞ  ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴــﻰ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺟﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺗﺠﺎﺭﻯ ﻭﺍﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

نوشته‌ای است که بر اساس آن شخصی به شخص دیگری امر می‌کند مبلغی در وجه یا حواله کرد خودش یا شخص ثالثی در موعد معینی بپردازد.

به عبارتی ﻳﻚ ﺳــﻨﺪ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻃﻠﺒﻜﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺷــﺨﺺ ﺑﺪﻫﻜﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺷــﺨﺺ ﺑﺪﻫﻜﺎﺭ ﺩﺭﺻــﻮﺭﺕ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺁﻥ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﻭﺟﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎﺭ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ.

کسی که برات را صادر می‌کند، برات‌کش یا مُحیلیا صادر کننده و کسی که برات را باید بپردازد برات‌گیر یا مُحالٌ علیه و کسی که مبلغ برات را دربافت می‌کند، دارنده برات یا مُحالٌ لهیا محتال می‌نامند. برات‌گیر می‌تواند پرداخت مبلغ برات را قبول کند یا از پذیرش آن خودداری کند.

برات از مهم‌ترین اسناد تجاری و از وسایل مهم پرداخت و کسب اعتبار در معاملات بین‌المللی و داخلی به‌شمار می‌رود.

ماده ۲۲۳ الی ۳۰۴ قاتون تجارت مصوب ۱۳۱۱ مربوط به برات می‌باشد.

منشأ پیدایش برات برای انتقال طلب بوده‌است. به این ترتیب که وقتی شخصی طلبی از دیگری داشته که هنوز موعد پرداخت آن فرا نرسیده، با انتقال طلب خود به شخصی دیگر امکان یک معامله نسیه را برای خود فراهم می‌کند و بدین‌ترتیب باعث صرفه جویی در یک نوبت جابجایی پول می‌شده‌است، یا شخص برای جلوگیری از خطرات حمل و نقل پول در سفرهای طولانی پول خود را به شخص دیگری پرداخته و همان مبلغ را از همکار یا دوست آن شخص در شهر مقصد دریافت می‌کرده‌است. اما امروزه با تحول در روش‌های جابجایی پول اهداف صدور برات تغییر کرده و صدور برات لزوماً به معنای انتقال طلب نیست.

ظهرنویسی برات

به معنای نوشتن پشت سند است و در مورد برات وسیله انتقال برات است. چون عبارتی که انتقال برات را می‌رساند در پشت برات نوشته می‌شود این عمل حقوقی ظهرنویسی نام گرفته‌است. شخصی که برات به حواله کردِ او صادر شده، می‌تواند با ظهرنویسی آن را به دیگری منتقل کند. حتی اگر عبارت حواله کرد بر روی برات قید نشده‌باشد.

در حقوق تجارت ایران صدور برات در وجه حامل ممنوع میباشد.

ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻯ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴــﻰ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺟﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺗﺠﺎﺭﻯ ﻭﺍﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ.

برات صوری یا برات بدون تعهد چیست؟

این دو اصطلاح یعنی برات صوری یا برات بدون تعهد که هر دو یکی می باشند

به زبان ساده اینگونه تعریف می شوند : زمانی که شما به عنوان خریدار کالا، پول(ارز) بابت خرید کالا را از طریقی به جز سیستم بانکی (مثلا حضوری و یا از طرق دیگر) به فروشنده پرداخت کرده اید و ثبت سفارش انجام داده اید و حالا می خواهید کالا را وارد کشور کنید باید از طریق برات صوری یا برات بدون تعهد این کار را انجام دهید.

اسناد مورد نیاز برای برات بدون تعهد

پرفورما

پکینگ لیست

گواهی مبدا

شماره ثبت سفارش

و اقرار ذینفع مبنی بر دریافت کل مبلغ از خریدار

داشتن حساب ریالی در بانکی که قرار است برای شما برات صوری صادر کند

بلوکه شدن ۳۵ درصد از مبلغ ارزی کالا(در بانکهای مختلف متفاوت است) به عنوان وجه ضمان ورود کالا به کشور که پس از ترخیص از گمرک و ارائه اسناد مثبته ترخیص به بانک عامل این مبلغ به شما بازگردانده می شود.

البته در تمام موارد سلیقه وجود دارد و حتی بسیاری از بانک ها از انجام برات بدون تعهد سرباز می زنند و یا شرایط و ضوابط خاصی را مطرح می نمایند.

ﺍﺳـﻨﺎﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧـﻲ (Commercial Documents)

ﻣﻨﻈــﻮﺭ ﺍﺯ “ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻰ “ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪﺗﺮ “ﺍﺳــﻨﺎﺩ” ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻱ ﻭ ﻭﺻﻮﻟﻲﻫﺎ، “ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻛﺎﻣﻞ ﺣﻤﻞ ﻛﺎﻻ “ﻣﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺍﺻﻠﻲ (ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ، ﺳــﻴﺎﻫﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺑﻴﻤﻪ) ﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻓﺮﻋﻲ (ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﻣﺒﺪﺃ، ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺑﺎﺯﺭﺳﻲ ﻭ …) ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺍﻧـﻮﺍﻉ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑـﺮﺍﺕ ﺍﺳـﻨﺎﺩﻱ

ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﻌﻬﺪ ﻭ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻓﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷــﻨﺪﻩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﺫﻳﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ:

الف ـ ﺑـﺮﻭﺍﺕ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﻬـﺪ ﺑﺎﻧﻚ (ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ)برات بدون تعهد پرداخت

ﺏ ـ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺑﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻧﻚ (ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻱ  توسط  بانک )Bank Undertaking

الف ـ ﺑـﺮﻭﺍﺕ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﻬـﺪ ﺑﺎﻧﻚ (ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ)برات بدون تعهد پرداخت

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻛﺎﻻ، ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻭ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺍﺭﺳﺎﻝ  ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭﺟﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻭ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺷــﻨﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺮﺍﺕ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺎﻣﻪ ﺫﻳﻨﻔﻊ ﻳﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ. ﺩﺭ ﻫﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻋﺪﻡ ﻗﺒﻮﻝ ﻭﺟﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺶ ﺍﺑﻼﻍ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ. ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧــﻮﻉ ﺑﺮﻭﺍﺕ”ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﺎﻧــﻚ” ﻳﺎ “ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚ” ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ.

ﺏ ـ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺑﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻧﻚ (ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﻚ)Bank Undertaking

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻛﺎﻻ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﻚ ﺩﺍﺭﺩ، ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ، ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺟﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﺭﺳــﻴﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻘﺒﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪﻱ ﻛﻪ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﻧﻚ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ، ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻧﻚ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﻱ ﻭﺛﺎﻳﻘﻲ ﺍﺯ ﻭﻱ اﺧﺬ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﻭﺛﺎﻳﻖ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﻭﺍﺕ”ﺑﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ” ﻳﺎ “ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚ” ﻧﻴﺰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ.ﺷــﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﺳــﺖ ﺑﺤﺚ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺍﺳﻨﺎﺩﻯ ﻣﺪﺕﺩﺍﺭ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭﺻﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻘﺮﺭ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﻚ ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﺻﺎﺩﺭﻩ ﺭﺍ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ،ﭘﺬﻳﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﻰ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﻗﺒﻮﻝ ﺗﻌﻬﺪ ﻳﺎ Aval  نماید.

برات اسنادی دیداری Documents Against Payment یا ( D/P )

برواتی هستند که بلافاصه پس از قبولی توسط بانک یا خریدار ، صد درصد وجه اسناد به ارز مربوطه می بایست تامین و به فروشنده پرداخت گردد . به عبارت دیگر ، ارائه اسناد به مشتری توسط بانک مشروط به پرداخت صد درصد وجه اسناد می باشد

برات اسنادی مدت دار Documents Against Acceptance یا ( D/A )

ﺑﺮﻭﺍﺗــﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﻚ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳــﻴﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭﺟــﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗــﻊ ﻭﺟﻪ ﺑــﺮﺍﺕ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺪﺕ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺷــﻨﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣــﻲ ﮔﺮﺩﺩ. به گزارش عصر بانک دات آی آر ، ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ”ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﻣﺸــﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﺷــﺮﻁ قبولی” Documents Against Acceptance یا ( D/A )     ) نیز ﻣــﻲ ﮔﻮﻳﻨــﺪ

ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭﺻﻮﻝ (Collection order)

ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻓﺮﻭﺷــﻨﺪﻩ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﻧﺤﻮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺟﻪ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺟﺮﺋﻴﺎﺕ ﺑﺎﻧﻚ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻧﻚ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﻨﺎﺩ، ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻧﺪﻩ (ﺑﺮﺍﺗﻜﺶ) ﻭ ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ ﻭ … ﻗﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ

ﺑﺎﻧــﻚ ﻓﺮﺳـﺘﻨـــﺪﻩ ﺍﺳـﻨــﺎﺩ (Remitting Bank)

ﺑﺎﻧــﻚ ﻓﺮﺳــﺘﻨﺪﻩ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﺗﻜﺶ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ ﻭﺻﻮﻟﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻲ ﺍﺯ ﻭﻱ، ﺑﺎ ﺩﺭﺝ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ

باﻧـﻚ ﻭﺻــﻮﻝﻛﻨﻨــﺪﻩ ﺍﺳـﻨـﺎﺩ (Collecting Bank)

ﻫــﺮ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺎﻧﻚ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻳﺎ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻭﺻﻮﻟﻲ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻧﻜﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ، ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺎﻧﻚ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺑــﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰﮔﺮﺩﺩ

ﺑﺎﻧـﻚ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻳـﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﺳـﻨﺎﺩ (Presenting Bank)

ﺑﺎﻧﻚ ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻳﺎ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻭﺻﻮﻟﻲ، ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ

ﺑﺮﺍﺗﻜﺶ (Drawer) :

ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺎﻻ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﺕ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺻﻴﻞ (principal)     )هم گفته می شود

ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ (Drawee):

ﺷــﺨﺼﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭﻓﻖ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻭﺻﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ (ﻳﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ) ﮔﺮﺩﺩ.

ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻳﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

ﻗﺒﻮﻟﻰﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﺮﺍﺕ (Acceptance of Draft ):

ﺑــﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺭﺳــﻴﺪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺁﻥ(ﺗﻮﺳــﻂ ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ) ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺍﻣﻀﺎﻯ ﺑﺮﺍﺗﮕﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻰﺷﻮﺩ.

ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﺮﺍﺕ(of Draft Endorsement ):

ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴــﻰ ﺗﻤﺎﻡ ﻳﺎ ﻗﺴــﻤﺘﻰ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ.

انجام این مراحل منوط به صرف وقت(بروکراسی اداری) و هزینه(قراردادن وجه ضمان بدون دریافت سود در بانک) داشتن شرایط قانونی انجام کار (کارت بازرگانی و مفاصحه حساب مالیاتی) می باشد.

انواع بروات وصولی

برات وصولی ساده ( Clean Collection )

وصول اسناد مالی بدون اسناد بازرگانی را وصولی ساده می گویند و معمولا در بانکها استفاده نمی شود

براساس توافق بین طرف ایرانی مبنی بر طلب مشخصی از طرف خارجی، طرف ایرانی نسبت به صدور یک فقره برات ساده اقدام و نسبت به ارائه آن به شعب ارزی بانک جهت اعلام قبولی و وصول در سررسید مشخص ( دیداری / مدت دار) اقدام نموده و این بانک پس از اخذ کارمزدهای مربوطه و هزینه پست و هزینه ابطال تمبر برات نسبت به ارسال برات به کارگزار خود در کشور طرف خارجی اقدام و طرف خارجی پس از رویت برات در صورت قبولی نسبت به امضاء آن اقدام و در صورت پرداخت وجه در سررسید مشخص، وجه به حساب طرف ایرانی واریز خواهد شد و در صورت عدم پرداخت وجه برات در سررسید،  برات واخواست گردیده و به طرف ایرانی جهت انجام اقدامات قانونی تسلیم  می گردد .

برات وصولی اسنادی ( Documentary Collection )

وصول اسناد بازرگانی با انضمام یا بدون انضمام اسناد مالی را وصول اسنادی می گویند

در این حالت فروشنده نسبت به ارسال کالا طبق تفاهم انجام یافته با خریدار اقدام و اسناد حمل کالا را به ضمیمه سایر اسناد مورد نیاز خریدار به شعبه ارزی این بانک ارائه و بانک اسناد واصله را به ضمیمه برات کشیده شده از طرف خریدار به همراه دستورات خود ( شجول) به یکی از بانکهای کارگزار در کشور خریدار ارسال می نماید در این مرحله متقاضی می بایست کارمزدهای بانک طبق تعرفه و هزینه های ابطال تمبر برات و پست سفارشی را به شعبه پرداخت نماید.

در صورتیکه دستور خریدار تحویل اسناد حمل در مقابل دریافت وجه اسناد به فروشنده باشد کارگزار پس از ارائه اسناد و قبولی براتگیر نسبت به دریافت وجه اسناد اقدام و مبلغ دریافتی را به حساب این بانک واریز می نماید. در صورتیکه دستور خریدار تحویل اسناد حمل در مقابل قبولی براتگیر با یا بدون  تعهد کارگزار باشد، کارگزار پس از قبولی براتگیر نسبت به ارائه اسناد به خریدار اقدام و در سررسید در صورت تعهد بانک کارگزار نسبت به دریافت وجه و واریز آن به حساب این بانک اقدام و در صورتیکه صرفاً تعهد براتگیر درخواست گردیده باشد در صورت عدم پرداخت وجه برات در سررسید نسبت به واخواست برات اقدام می نماید.

 توجه: مطابق مقررات متحدالشکل وصولی ها خریدار مجاز به صدور بارنامه حمل کالا به نام بانکهای کارگزار نبوده و می بایست قبل از ارسال کالا به نام بانک موافقت بانک کارگزار را از طریق شعبه ارزی خود اخذ نماید.

– بانکها هیچگونه مسئولیتی در مورد بررسی اسناد نداشته و فقط مسئول کنترل نسخ اسناد ارائه شده یا دستور وصول می باشند.

– پرداخت وجه به حساب فروشنده صرفاً پس از دریافت وجه از بانک کارگزار صورت می پذیرد.

– در صورت درخواست فروشنده وضعیت بانک کارگزار خارجی قبل از ارائه اسناد بررسی و نتیجه به اطلاع فروشنده خواهد رسید.

نحوه دریافت وجه برات اسنادی

– پرداخت دیداری:

 تحویل اسناد در مقابل پرداخت” D/P ” یا وجه نقد در برابر اسناد” “C.A.D توسط خریدار.

– پرداخت مدتدار:

تحویل اسناد در مقابل قبولی خریدار D/A خریدار.

مراحل انجام کار

– فروشنده پس از عقد قرارداد و اعلام قبولی خریدار، کالای خود را برای حمل ارسال داشته و اسناد مورد نیاز را به شعبه ارزی بانک صادرات ایران تحویل می دهد.

– بانک پس از اطمینان از صحت تعداد اسناد رسیده با درج دستور وصول فروشنده روی  ( شجول) مراتب را به بانک کارگزار اعلام و اسناد حمل را به بانک کارگزار در کشور مقصد با پست سفارشی ارسال می نماید.

– بانک خریدار مراتب دریافت اسناد را به بانک ایران اعلام وصول نموده و کپی سیاهه موجود روی اسناد را همراه آگهی براتگیر برای خریدار کالا ارسال و قبولی خریدار را به همراه قبولی نویسی یا واریز وجه اسناد از او درخواست می نماید.

– پس از دریافت وجه اسناد از بانک کارگزار، این بانک وجه اسناد را به حساب مورد درخواست فروشنده / صادرکننده واریز خواهد نمود.

کارمزدها

– کارمزد معامله اسناد

– هزینه ارسال اسناد به بانک خریدار

– وجه تمبربرات

کارمزدهای فوق براساس تعرفه خدمات ارزی این بانک از صادرکننده  اخذ میگردد.

روند انجام ثبت سفارش برات وصولی

در روش برات وصولی در واقع فروشنده تبادل اسناد با کالا را عملا به  بانک خود و سپس بانک خریدار واگذار می نماید. بانک فروشنده پس از دریافت اسناد حمل فروشنده و تطبیق  تعداد اسناد ارائه شده با تعداد اسناد اعلام شده و احراز تطبیق محتوای کلی اسناد آنها را به بانک خریدار ارسال می کند. فروشنده در کشور خریدار روش وصولی را تعیین می  کند که حالت هایی عبارت از تحویل اسناد در مقابل پرداخت ، تحویل اسناد در مقابل قبولی و تحویل اسناد در مقابل اخذ تعهد از خریدار را شامل می شود.

روند کلی انجام ثبت سفارش برات وصولی  در کشور طبق فرآیند زیر صورت می گیرد:

انجام اقدامات  اولیه ی خریدار:

اخذ کارت بازرگانی

اخذ پروفرما

انجام ثبت سفارش در وزارت بازرگانی

اقدامات مربوط  به ثبت سفارش برات وصولی اسنادی به شرح زیر است:

ابتدا به یکی از شعب های ارزی بانک های داخلی مراجعه می گردد

سپس فرم های مربوطه برای ثبت سفارش برات وصولی تکمیل می گردد

کارمزد ثبت سفارش برات وصولی به بانک پرداخت می شود

شماره ی ۸ رقمی ثبت سفارش برات وصولی از بانک اخذ می گردد

باید به فروشنده اطلاع دهید که این شماره را روی تمامی اسناد حمل درج نماید.

اسناد حمل را در اختیار بانک قرار می دهیم تا مطابق با دستور وصولی اقدام نماید

بانک پس از بررسی اجمالی اسناد شرایط کلی آن را کنترل می نماید.

کارمزد ظهر نویسی اسناد واریز می گردد

حق تمبر مالیاتی برات پرداخت می گردد

بانک اسناد را مهر  می نماید

نامه از بانک دریافت می شود و به گمرک ارائه می گردد.

نکات حائز اهمیت در رابطه با ثبت سفارش برات وصولی

مهلت استفاده از ثبت سفارش برات وصولی ۶ ماه است و ۶ ماه دیگر قابل تمدید می باشد. معادل حداکثر ۱ سال

در صورت انجام روش برات وصولی تحت مقررات وصولی اسناد و همچنین در صورت تامین وجوه ارزی اسناد توسط بانک مربوطه رعایت مقررات مربوط به بازرسی، بیمه کالا، تعهد ترخیص کالا و … اجباری است.

تعیین سررسید بروات مدت دار تا ۱۸ ماه بلامانع است.

توضیحات درباره‌ی سند تجاری برات بسیار مفصل و زیاد هستند. اما در این مقاله سعی کردیم تا مهم‌ترین مسائل مربوط به سند تجاری برات را مطرح کنیم.